Regiony winiarskie – odkryj potencjał Portugalii
Portugalia ma 31 DOC/DOP, czyli apelacji kontrolowanego pochodzenia, będących na szczycie piramidy jakościowej win uznawanej na całym świecie.
REGIONY DOC (LB DOP)
DOC (Denominação de Origem Controlada) to tradycyjnie używany tutaj skrót, podczas gdy oficjalny to DOP (Denominação de Origem Protegida). Każda DOC ma ściśle określone granice oraz reguły produkcji wina i uprawy winogron. Na mapie ponumerowane są jedynie od 1 do 28, ponieważ trzy regiony są terytorialnie tożsame: Douro i Porto, Madera i Madeirense, Setúbal i Palmela. Przepisy DOC określają również maksymalny plon z hektara upraw, zalecane i dozwolone odmiany winorośli. Wina z tych apelacji muszą być również sprawdzone przez odpowiedni panel degustacyjny i oficjalnie zatwierdzone jako właściwe dla apelacji.
VINHO REGIONAL (IG/IGP)
Cały kraj jest podzielony na 14 obszarów, produkujących tzw. wino regionalne, czyli Vinho Regional. Przepisy unijne definiują nowe określenia: IG, czyli „oznaczenie geograficzne” lub IGP – „chronione oznaczenie geograficzne”. Większość regionów portugalskich postanowiła zachować dawną nomenklaturę: VR, czyli Vinho Regional. Zasady tworzenia VR są znacznie mniej rygorystyczne niż te z DOC. Niemniej wiele prestiżowych portugalskich win jest klasyfikowana jako Vinho Regional.
Często dzieje się tak dlatego, że producent decyduje się używać odmian winogron, które nie są dozwolone w lokalnym DOC, lub przynajmniej nie w tych konkretnych kombinacjach czy proporcjach. Luźniejsze przepisy dla Vinho Regional dają producentom większe pole do pokazania indywidualności, chociaż te wina nadal muszą spełniać pewne kryteria dotyczące odmiany winorośli, minimalnej zawartości alkoholu i inne.
VINHO (WINO STOŁOWE)
Vinhos (wina stołowe) to najprostsze wina Portugalii, nieobjęte żadnymi zasadami czy wymaganiami dotyczącymi jakości produktu lub jego konkretnego pochodzenia. Należy jednak zauważyć, że bardzo mało cenionych przez krytyków win oznaczono po prostu jako wina stołowe. Zwykle pochodzą one od ambitnych winiarzy, którzy zdecydowali się pracować poza oficjalnymi regułami narzucanymi przez konsorcja winiarskie i celowo sklasyfikowali swoje wino jako „wino stołowe”.
DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ O REGIONACH WINIARSKICH W PORTUGALII:
Na odległej i rozległej przestrzeni północno-zachodniej Portugalii roztaczają się skaliste szczyty, a krajobraz dolin opadających w kierunku oceanu jest pokryty bujną i gęstą zielenią.
Od Melgaço do Vale de Cambra, od Esposende do granitowych gór w Basto przy granicy z Trás–os-Montes, ziemia to podnosi się, to opada. Tu i tam rozsiane są miasta i wsie, które stanowią jedyne przerywniki w podróży przez zielony krajobraz. Ta gęsto zaludniona, żyzna kraina jest miejscem narodzin vinho verde.
Z tego wyjątkowego regionu i jego autochtonicznych szczepów powstaje unikalne na skalę światową białe wino. Lekkie, świeże, młode i bardzo aromatyczne. Vinho verde pasuje do każdej okazji: piknik w pełnym słońcu, posiłek w restauracji lub romantyczna randka.
Vinho verde świetnie smakuje z sałatkami, rybami, owocami morza, potrawami warzywnymi, sosami cytrusowymi i sushi. Poza Portugalią najczęściej spotykane są białe i różowe vinho verde, ale tu na miejscu występują także czerwone wina z tego regionu. Należy je traktować jak białe i różowe: to lekkie, kwasowe wino w bardzo świeżym stylu, które należy pić mocno schłodzone. Czerwone vinho verde jest jednym z ulubionych w lokalnych, tradycyjnych restauracjach i świetnie uzupełnia smak grillowanych sardynek. Vinho verde może też być winem lekko musującym.
Klimat jest bardzo zróżnicowany w całym regionie Vinho Verde, co znajduje odzwierciedlenie w dziewięciu wydzielonych i opisanych podregionach, które wzięły swoje nazwy od lokalnych rzek lub miasteczek: Monção i Melgaço, Lima, Cávado, Ave, Basto, Sousa, Baião, Paivai Amarante. Lokalne winogrona również się różnią. Wina z odmiany alvarinho są specjalnością subregionu Monção i Melgaço na północy regionu Vinho Verde. Opady deszczu tutaj są niższe, a latem temperatura zauważalnie wyższa niż w pozostałej części Vinho Verde. Alvarinho w tym mikroklimacie daje pełne, wytrawne wino o złożonym, subtelnym, świeżym aromacie, przypominającym morele, brzoskwinie i owoce cytrusowe. Charakterystyczny dla nich jest mineralny rys, niespotykany nigdzie indziej.
Na południe od Monção i Melgaço znajdują się podregiony Lima, Cávado i Ave. Uprawia się tam głównie szczepy: loureiro, arinto i trajadura. Wina tutaj są bardzo typowe: świeże i aromatyczne, często o zapachu cytrusów i kwiatów. Górzyste podregiony Basto i Sousa również produkują lekkie wina z różnych odmian winorośli. W podregionach Amarante i Baião dominuje natomiast avesso, a wina są bardziej charakterne, kwasowe, wytrawne, o bardzo bogatym smaku i mineralnym charakterze. Amarante i Paiva (ta ostatnia leży na południe od rzeki Douro) słyną przede wszystkim z czerwonych win.
Lekkie, świeże, młode i niezwykle aromatyczne vinho verde pasuje na każdą okazję.
Jakość wina z regionu Vinho Verde i lokalnych brandy znacznie się poprawiła w ciągu ostatnich lat, po części dzięki lepszej edukacji winiarzy, a po części – wznowionego entuzjazmu producentów wobec tego regionalnego produktu. Na jakość wpływa też sposób prowadzenia upraw: dawniej winorośl pięła się po drzewach lub na wysokich pergolach, a dziś winnice organizuje się w nowoczesny sposób, w równych rzędach, i odpowiednio przycina. Dzięki temu możliwa jest lepsza ekspozycja na słońce i nadmorską bryzę, a finalny owoc jest zdrowszy i ma lepsze parametry.
W Vinho Verde powstaje też sporo bardzo dobrych win poza regułami apelacji, produkowanych według nieco bardziej elastycznych zasad, butelkowanych jako wina regionalne: Vinho Regional Minho. Zazwyczaj są to mieszanki lokalnych i międzynarodowych odmian, czasami też poddawane działaniu beczki dębowej.
Główne białe winogrona DOC Vinho Verde: Alvarinho, Arinto (Pedernã), Avesso, Azal, Loureiro i Trajadura.
Główne czerwone winogrona w DOC Vinho Verde: Alvarelhão, Amaral, Borraçal, Espadeiro, Padeiro, Pedral, Rabo de Anho i Vinhão.
MENU VINHO VERDE
– Caldo verde – zupa z drobno pokrojonej kapusty z kiełbasą chouriço,
– Broa de milho – gruby chleb kukurydziany,
– Lampreia – minóg, rzeczna ryba przypominająca węgorza, jadana głównie w sezonie wiosennym,
– Cabrito – koźlina, często pieczona w piecu opalanym drewnem,
– Sarrabulho – gulasz zawierający wieprzowinę, kurczaka lub kozę, sos na bazie krwiz dodatkiem aromatycznego kminku; występuje także w postaci risotto, arroz de sarrabulho,
– Ogromne porcje drobnej wołowiny, cielęciny, koźliny, wieprzowiny, podrobów, szynek i wędlin,
– Więcej warzyw i sałatek niż w innych częściach Portugalii,
– Częste występowanie aromatu kminku i kolendry,
– Ryby i owoce morza oraz tradycyjny bacalhau,
– Doces conventuais – słodycze z żółtek jaj, cukru i czasem z dodatkiem mielonych migdałów.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Minho jest pełne winnych szlaków, na których znajdują się wspaniałe, warte odwiedzenia miejsca.
Kontakt: Comissão de Viticultura da Região dos Vinhos Verdes/Rota dos Vinhos Verdes,Rua da Restauração, 318, Porto (Porto)
Telefon: +351 226 077 300
E-mail: info@vinhoverde.pt
Witryna: www.vinhoverde.pt
Na północ od regionu Douro i na wschód od regionu Vinho Verde.
Niezależnie od tego, którą drogą wybierzemy się do położonego w północno-wschodnim narożniku Portugalii regionu Trás-os-Montes, będziemy mieli góry do pokonania. Rzeczywiście, Trás-os-Montes oznacza dosłownie „za górami”. Kiedy już pokonamy tę naturalną barierę (są nowoczesne drogi i autostrady), znajdziemy się w jednym z najpiękniejszych regionów Portugalii. Jest to szczególne miejsce o unikalnych cechach: strefa górska z dominującym łupkowym podłożem, a raz po raz – także z granitem. Sceneria zmienia się szybko, kiedy podróżujemy przez region: od rozległych wrzosowisk, lasów sosnowych, zielonych dolin poprzez wiekowe wzgórza pokryte szaro-zieloną mozaiką gajów oliwnych, winorośli i drzew owocowych, które są nawadniane przez lokalne małe strumienie. To wysoko położony region: od 350 do 700 m n.p.m. Klimat jest suchy i bardzo gorący latem, a zimą temperatura często spada poniżej zera.
Vinho Regional Transmontano można produkować w całym regionie Trás-os-Montes, ale istnieją trzy podregiony, w których dozwolona jest produkcja win z apelacją DOC Trás-os-Montes. W podregionie Planalto Mirandês (na południu Trás-os-Montes) zaznacza się wyraźny wpływ rzeki Douro. Valpaços leży w centrum regionu i jest to pagórkowaty płaskowyż, przez który przepływa wiele strumieni i rzek, w tym rzeka Tua. Trzeci dozwolony obszar to Chaves, graniczący z Hiszpanią na północy, gdzie winnice leżą na zboczach małych dolin, opadających w kierunku głównej rzeki – Tâmega. Ten obszar został rozsławiony przez źródła termalne, uzdrowiska(niektóre niedawno odnowione) i dostarcza najbardziej znanych wód mineralnych w Portugalii.
Typowe białe wina z Trás-os-Montes są aromatyczne, dobrze zbalansowane, z dużą intensywnością owocowych aromatów. Czerwone wina z tego regionu mają bardzo nasyconą, intensywną barwę i dominują w nich aromaty oraz smak owoców. W cieplejszych obszarach rośnie w winie zawartość alkoholu, która jest wyższa niż przeciętna, jednak idealnie się wtapia i nie zaburza równowagi tych strukturalnych win.
Do niedawna jedynie garstka producentów butelkowała własne wina – dziś jest ich ponad sześćdziesięciu. Wielu drobnych producentów nadal dostarcza winogrona do spółdzielni. Niektóre stare winnice zostały swego czasu wykarczowane w związku z unijnymi dotacjami, ale w ostatnich latach pojawiło się wsparcie dla ponownych nasadzeń i restrukturyzacji winnic oraz winiarni, by działały w sposób nowoczesny i z naciskiem na jakość wina.
Główne białe winogrona DOC Trás-os-Montes: Côdega de Larinho, Fernão Pires, Gouveio, Malvasia Fina, Rabigato, Síria i Viosinho.
Główne czerwone winogrona DOC Trás-os-Montes: Bastardo, Marufo, Tinta Roriz, Touriga Franca, Touriga Nacional i Trincadeira.
MENU TRÁS-OS-MONTES
– Oliwa z oliwek o rosnącej jakości,
– Wieprzowina z rzadkiej rasy porco bísaro,
– Ciemna, dymna, doprawiana papryką szynka,
– Wędzone kiełbaski – chouriço, alheira, salpicão,
– Posta Mirandesa – ogromny stek z bardzo młodych, długorogich krów,
– Koza pieczona w piecu opalanym drewnem,
– Wiejskie zupy i gulasze,
– Cozido à portuguesa – gotowane mięso z warzywami,
– Suszona, solona ośmiornica i bacalhau,
– Kasztany, ziemniaki, owoce, miody górskie,
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Kontakt: Comissão Vitivinícola Regional de Trás-os-Montes,Bairro do Bonito, Edif. IVV, 5430-429 Valpaços
Telefon: +351 278 729 678
E-mail: cvrtm@sapo.pt
Witryna: www.cvrtm.pt
Ta dzika i piękna część północnej Portugalii oferuje wyjątkowo dobre warunki do uprawy winorośli.
Stromo wyżłobione zbocza doliny Douro, pagórki i wzgórza wyrastające jedno po drugim aż po horyzont, wąskie drogi przeplatające się wśród nich – to wszystko składa się na niezapomniane krajobrazy. Winnice ulokowane są na kamiennych tarasach, by winorośl mogła w odpowiednim stopniu korzystać z dobrodziejstw słońca, ogrzewającego typowe dla regionu podłoże łupkowe i granitowe. Życie tutejszych winiarzy nie jest proste: korzenie winorośli siłą wciskają się pomiędzy duże połacie granitu w poszukiwaniu wody, podczas gdy łupki absorbują ciepło, oddając je później nocą.
Przez wiele stuleci dolina Douro dostarczała owoców do produkcji wzmacnianego wina porto. Od kilku dekad wiadomo jednak, że dolina Douro tworzy idealne warunki także do produkcji win wysokiej jakości – zarówno czerwonych, jak i białych. To wszystko znajduje swoje potwierdzenie w smaku wytwarzanych win: są niezwykłe, pełne niuansów, niespotykanie złożone i bardzo charakterystyczne. Istnieją dziś dwie osobne apelacje: DOC Douro oraz – dla win wzmacnianych – DOC Porto, jednak obydwie leżą dokładnie w tych samych granicach regionu.
W regionie Douro można znaleźć mnóstwo różnych odmian winorośli. W niektórych winnicach nadal spotkamy tradycyjną mieszankę różnych szczepów, rosnących jeden obok drugiego. Wielu winiarzy wierzy również dziś, że ta mieszanka odmian w winnicy jest kluczem do sukcesu w tym regionie. Inni utrzymują, że najlepsze rezultaty w dolinie Douro mogą dać jedynie trzy odmiany i uprawiają je osobno, w nowoczesny sposób: touriga nacional, tourigafranca i tinta roriz. Niektórzy faworyzują sousão (lub vinhão), podkreślając walor kwasowości, jaki wnosi do ostatecznej mieszanki. Pewne jest tylko to, że sadzenie pojedynczych odmian osobno czyni zadanie winiarza łatwiejszym, ponieważ przycinanie, zabiegi w winnicach i zbiór można wykonać w najbardziej odpowiednim momencie dla tej konkretnej parceli.
Tradycyjna sceneria winnic, zdominowana przez stare, wąskie kamienne tarasy, uległa przez stulecia pewnym zmianom, ale pozostała nienaruszona w centralnej części regionu, wpisanej na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Gdzie indziej buldożery rzeźbią teraz nowoczesne tarasy, a glebę kruszą zwyczajne koparki, tworząc wzniesienia z ziemi, a nie z kamienia. Szersze rzędy zapewniają miejsce dla ciągników, które przyspieszają pracę i usprawniają proces pielęgnowania winorośli. Na łagodnych zboczach zwykle sadzone są nowoczesne pionowe winnice, pozwalające w większej mierze wykorzystać strome zbocza. W winiarniach również widoczne są duże zmiany, choć dolina Douro jest prawdopodobnie ostatnim z dużych regionów winiarskich świata, w którym wciąż stosuje się metodę wyciskania moszczu za pomocą ludzkich stóp – w płytkich, otwartych fermentatorach zwanych lagares. W ostatnich latach postępuje popularność mechanicznych lagares zaprojektowanych w celu symulacji łagodnego działania ludzkiej stopy, z doskonałymi zresztą wynikami.
Region Douro podzielony jest na trzy subregiony z uwagi na ich różnice klimatyczne i topograficzne: Baixo Corgo, Cima Corgo i Douro Superior. Najbardziej zachodnia część, Baixo Corgo, jest najchłodniejsza za sprawą wpływu Oceanu Atlantyckiego: tutejsze wina są lżejsze w stylu od pozostałych dwóch. Cima Corgo, z nieformalnym centrum w miasteczku Pinhão, jest sercem Douro, odciętym górami od wpływów morskich; stanowi niemal dwie trzecie całej doliny Douro. Na wschodzie, w kierunku granicy hiszpańskiej, leży Douro Superior: region dziki, odizolowany i narażony na ekstremalne warunki klimatyczne, czyli bardzo mroźne zimy i niezwykle upalne lata. Uprawa winorośli historycznie była tu rzadka i raczej niewielka.
W ostatnich latach nastąpił jednak znaczny wzrost nasadzeń w Douro Superior, ponieważ producenci zaczęli rozumieć potencjał tego subregionu. Miarą tego, jak trudna jest uprawa winorośli na stromych zboczach doliny rzeki Douro, jest to, że zaledwie 17% terenu przeznaczonego na legalne winnice jest w ogóle obsadzona. W najlepszych rocznikach produkuje się tu vintage port (porto rocznikowe), które jest butelkowane po zaledwie dwóch latach w beczce, zachowując bogactwo smaku i nasyconą barwę.
Wino bazowe dla porto jest wytwarzane i wzmacniane w winiarniach w dolinie Douro, a następnie albo dojrzewa w regionie Douro, albo jest transportowane w dół rzeki w celu starzenia w piwnicach w Vila Nova de Gaia, miasteczka leżącego naprzeciwko Porto, przy ujściu rzeki, na przeciwległym jej brzegu. Porto występuje w różnych stylach: od młodego, owocowego białego, poprzez bogatsze tawny i nasycone ruby, aż po najlepsze i najdroższe vintage port i starzone przez dekady tawny. Vintage port (porto rocznikowe) korzysta na starzeniu w butelce. Single Quinta Vintage Port pochodzą z pojedynczych winnic. Colheita pochodzą również z jednego, zadeklarowanego rocznika, jednak są starzone w dużych dębowych beczkach przez minimum siedem lat, zanim zostaną zabutelkowane. Tawny z określeniem liczby lat na etykiecie (10, 20, 30, 40) ma jaśniejszy kolor, jest łagodniejsze i subtelniejsze, a także bardziej złożone z uwagi na długi czas starzenia w beczce.
Główne białe winogrona w Douro: Viosinho, Malvasia Fina, Gouveio, Rabigato, Côdega Larinho, Donzelinho Branco, Esgana Cão i Folgazão.
Główne czerwone winogrona w Douro: Touriga Nacional, Tinta Roriz (Aragonez), Touriga Franca, Tinta Barroca, Tinto Cão, Sousão, Bastardo, Mourisco Tinto, Castelão, Rufete, Tinta Amarela (Trincadeira) i Tinta Francisca.
MENU DOLINY DOURO
– Wieprzowina – smakowita rzadka rasa porco bísaro,
– Pork offal – zjadana w całości łącznie z uszami i podrobami,
– Ryż z czosnkiem i fasolą,
– Wędzone szynki i kiełbasy – chouriço i alheira,
– Pieczone mięsa – koza, jagnięcina i cielęcina,
– Broa de milho (gęsty chleb kukurydziany) i papas de milho (kasza kukurydziana),
– Bacalhau i solona ośmiornica,
– Górskie oliwy z oliwek,
– Kasztany, ziemniaki, cytryny, migdały, figi,
– Doces conventuais – słodkie ciastka i desery na bazie żółtek.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Wielu producentów w spektakularnej dolinie Douro przyjmuje gości. W celu uzyskania informacji i zorganizowania podróży skontaktuj się z nami.
Kontakt: Rota do Vinho do Porto, Largo da Estação, Apartado 113, 5050-237 Pêso da Régua
Telefon: +351 254 324 774
E-mail: geral@rvp.pt lub reservas@rvp.pt
Witryna: www.rvp.pt
Na obszarze dzisiejszej apelacji DOC Távora-Varosa jako pierwsi sadzili winorośl cysterscy mnisi, budujący tu swoje klasztory i kościoły – stąd właśnie dzisiejsza nazwa dla wina regionalnego: Terras de Cister.
Granice dla wina regionalnego są dokładnie takie same jak dla apelacji. Region znajduje się w górach na południe od rzeki Douro, u południowych zboczy Serra da Nave, pomiędzy rzekami Paiva i Távora. To odległe i piękne miejsce, niemal omijane przez nową drogę biegnącą na południe od Vila Real w Douro do Viseu w Dão. Niezliczone małe gospodarstwa są ulokowane pośród winnic, prowadzonych na kamiennych tarasach przylegających do stromych zboczy, a większość ludności żyje z rolnictwa – uprawy winorośli, kukurydzy, ziemniaków lub jabłek. Niektórzy produkują także wędliny lub pieką regionalne ciasta, ciastka i wytwarzają inne słodycze.
Zimy tutaj są zimne i mokre, a lata gorące i suche. Topografia stanowi wyzwanie: dojrzewanie gron na średniej wysokości 550 m n.p.m. na glebach granitowych i łupkowych jest o wiele trudniejsze niż w pobliskich regionach Douro i Dão. Winogrona zachowują kwasowość i żywy posmak owoców ze względu na niską temperaturę w nocy na tych wysokościach. Górski chłód tego regionu stwarza idealne warunki do uprawy winogron na wina musujące. Rzeczywiście, Távora-Varosa była pierwszym regionem w Portugalii, który został wyznaczony konkretnie do produkcji win musujących w 1989 roku.
Mniej więcej połowa winogron w starszych winnicach to malvasia fina, ale przez ponad sto lat Távora-Varosa miała również znaczące nasadzenia chardonnay i pinot noir (dwa najważniejsze szczepy we francuskiej Szampanii) i dziś dosadza się ich coraz więcej. Sporo lokalnych hodowców owoców zasila dużych producentów w sąsiednim regionie Douro. Jednak wielu z nich dostarcza swoje winogrona do dużego, wysokiej jakości producenta wina musującego regionu Távora-Varosa.
Jest tu również wybór win czerwonych i białych, ale – z wyjątkiem wina musującego– większość DOC Távora-Varosa jest nadal sprzedawana lokalnie.
Główne białe winogrona w DOC Távora-Varosa: malvasia fina, cerceal, gouveio, bical, fernão pires.
Główne czerwone winogrona w DOC Távora-Varosa: aragonez, tinta barroca, touriga franca, touriga nacional.
MENU TÁVORA-VAROSA
– Kasztany – jeden z najważniejszych składników w regionie, podawane na słodko i pikantnie; polecamyzwłaszcza caldo de castanha (zupa kasztanowa), falachas de castanha (bułeczki z mąki kasztanowej),
– Dzikie grzyby i trufle,
– Dziczyzna górska,
– Cabritinho (młody kozioł) lub jagnięcina, z ryżem lub ziemniakami, przygotowywane w piecachopalanych drewnem,
– Ser kozi,
– Wieprzowina na wiele sposobów, w tym żeberka, wędzone kiełbaski, rojões (kawałki smażonejwieprzowiny z brzucha) i torresmos – chrupiąca wieprzowina podawana jako przekąska,
– Presunto – lokalne wędliny suszone i wędzone,
– Bolas – bułeczki z szynką, sardynkami lub bacalhau bądź carne de vinha dʼalhos – z wieprzowiną marynowaną i gotowaną w czerwonym winie z dużą ilością czosnku,
– Wspaniała wołowina Arouquesa z krów długorogich,
– Pstrąg z rzeki Varosa, czasami przygotowywany „de escabeche” – smażony i przekładany ugotowaną cebulą w ostrym sosie,
– Broa de milho – pożywny chleb kukurydziany,
– Basulaque – danie doprawiane miętą, tradycyjnie robione z flaków i podrobów, obecnie częstoz dodatkiem szynki, kiełbasy i kurczaka,
– Gruszki, wiśnie, pomarańcze i jabłka, w tym przepyszny Bravo dʼEsmolfe,
– Doces conventuais – słodycze z żółtek jaj, cukru, czasem z dodatkiem mielonych migdałów,
– Pão-de-ló – prosty, lekki biszkopt,
– Biscoitos de Teixeira – biszkopciki o cytrynowym smaku i wiele innych małych ciasteczek.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Proponowane są dwie trasy: jedna – łącząca wizyty w winnicach i klasztorach, druga – do winnic i hodowców kasztanów.
Kontakt: Rota das Vinhas de Cister, Casa Paço Dalvares, 3610-013, Tarouca
Telefon: +351 254 679 000
E-mail: rotavinhascister@sapo.pt
Wino regionalne VR Terras do Dão pochodzi z pagórkowatych i górzystych obszarów DOC Dão i DOC Lafões oraz części sąsiednich, położonych nieco na wschód i północ.
Terras de Lafões jest oficjalnym subregionem VR Terras do Dão.
Tradycyjna sceneria winnic, zdominowana przez stare, wąskie kamienne tarasy, bardzo zmieniła się w wielu miejscach i pozostaje zachowana jedynie w centralnej części regionu, gdzie jest objęta ochroną i wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
DOC DÃO
Dominującą cechą charakterystyczną dla wszystkich win z Dão – tak czerwonych, jak i białych– jest wyśmienita równowaga ich części składowych: kwasowości, alkoholu i koncentracji smaku. Te elementy łączą się, tworząc najbardziej eleganckie portugalskie wina.
Ten region wydaje się stworzony z myślą o produkcji wina – trudno sobie wyobrazić lepsze do tego warunki. Jest otoczony łańcuchami górskimi Caramulo, Buçaco, Nave i Estrela, a co za tym idzie– całkowicie chroniony przed zimnymi wiatrami, letnimi opadami deszczu z Atlantyku, a nawet kontynentalnymi burzami. W obrębie górskich murów Dão jest pełne kontrastów; cieplej jest na zachodzie, chłodniej na północy i wschodzie, łagodne wzgórza łączą się z głębokimi dolinami, lasami i górskimi zboczami. Klimatycznie: zimy są zimne i wilgotne, a lata są zwykle słoneczne, ciepłe i suche. Jednak późnym latem dni stają się coraz chłodniejsze, pozwalając na długie, powolne dojrzewanie owoców, a następnie wpływając na pełniejszy i bardziej złożony smak wina.
Winnice leżą wysoko na wzgórzach, średnio od 400 do 500 m n.p.m., czasami nawet na wysokości ok. 800 m n.p.m., na podłożu łupkowym lub granitowym. Są starannie ulokowane, by zapewnić jak najlepszą ekspozycję na słońce i zagwarantować owocom idealną dojrzałość. Dzięki temu wina z Dão mają wrodzony balans, lekkość, cechują je kwasowość i mineralność połączona ze wspaniałym zapachem, charakterem i intensywnością smaku. Parę dekad temu wina z Dão straciły wiele ze swojego eleganckiego, owocowego charakteru poprzez nadmierne starzenie w niewłaściwych, starych dębowych beczkach. Dzięki krótszemu starzeniu i nowoczesnym metodom stosowania dębu, a także zupełnie bez jego użycia, dzisiejsze wina z Dão mogą znów pokazać swoją wybitną jakość i charakter. Najlepsze czerwone wina zawierają co najmniej pięćdziesiąt procent touriga nacional, wiodącego tutaj szczepu, zazwyczaj mieszanego z alfrocheiro lub tintą roriz.
Nie wszystkie wina z Dão są jednak czerwone. Coraz większą popularnością cieszą się białe wina z odmiany encruzado, których jakość rośnie z roku na rok i bardzo zaskakuje.
Większość winnic należy do tej samej rodziny od pokoleń. Ponad 30 000 hodowców winogron, czasem posiadających maleńkie działki, produkuje mniej więcej połowę wina DOC. Spółdzielnie są tutaj wciąż bardzo ważne i korzystają z nowoczesnych technologii. Ale poszczególni producenci, zarówno ci wielcy, jak i mali, doprowadzili do niesamowitego wzrostu jakości wina z Dão.
Główne białe winogrona DOC Dão: Encruzado, Bical, Cercial Branco i Malvasia Fina.
Główne czerwone winogrona DOC Dão: Touriga Nacional, Alfrocheiro, Jaen, Aragonez i Rufete.
LAFÕES
Pomiędzy regionami Dão i Vinho Verde, wzdłuż doliny rzeki Vouga, leży mały region z glebami granitowymi i klimatem przejściowym między morskim i kontynentalnym: Lafões. Większość tutejszych plantatorów posiada małe lub średnie działki z tarasowymi winnicami. Winorośl uprawiana jest na dużych wysokościach. Lafões wytwarza lżejszy styl czerwonych wini niezwykle świeże, wyraziste wina białe.
Główne białe winogrona DOC Lafões: Arinto, Cercial, Dona Branca, Esgana Cão i Rabo de Ovelha.
Główne czerwone winogrona DOC Lafões: Amaral i Jaen.
MENU DÃO I LAFÕES
– Queijo da Serra da Estrela – cudownie i intensywnie pachnące sery z mleka owczego,pochodzącego z gór,
– Requeijão – ricotta z mleka owczego, jadana na śniadanie z dżemem dyniowym doprawianymcynamonem lub z górskim miodem,
– Sopa da Beira lub Caldo verde – zupy warzywne z dodatkiem wędzonej kiełbasy,
– Arroz de pato – zapiekanka z ryżu, kaczki i innych mięs lub warzyw,
– Inne dania z ryżu z dodatkiem ryb: pstrąga i minoga,
– Rancho à moda de Viseu – gotowane mięso i warzywa,
– Migas à Lagareiro – danie z bacalhau lub solonej ośmiornicy z dodatkiem chlebakukurydzianego, kapusty i oliwy z oliwek,
– Morcela – czarna kiełbasa z dodatkiem ryżu lub chleba z różnymi rodzajami mięsa,
– Rojões – smażone kawałki wieprzowiny (flaki i/lub żołądki),
– Chleb żytni lub kukurydziany,
– Maçã da Beira Alta i Maçã de Bravo de Esmolfe – doskonałe jabłka i wiele lokalnych słodkich specjałów.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Kontakt: CVR do Dão, Solar do Vinho do Dão, Rua Dr Aristides de Sousa Mendes, Fontelo 3501-908 Viseu
Telefon: +351 232 410 060
E-mail: info@cvrdao.pt
Witryna: www.cvrdao.pt
Beira Atlântico to stosunkowo nowy obszar produkcji VR – Vinho Regional – i rozciąga się od Porto na południe, wzdłuż wybrzeża.
W jego krajobraz wpisują się złociste, popularne wśród surferów plaże, pola ryżowe i obfitujące w kwiat soli okolice Aveiro. Obejmuje winnice DOC Bairrada i obszar aż do Figueira da Foz, przy ujściu rzeki Mondego. Południowa część regionu wybrzusza się na wschodzie, obejmując także uniwersyteckie miasto Coimbra i wznosząc się do zachwycającej Serra da Lousã. Granice VR Beira Atlântico biegną następnie w dół do Rio Zêzere, która oddziela go od VR Terras da Beira i DOC Bairrada.
DOC BAIRRADA
DOC Bairrada znajduje się mniej więcej w połowie regionu i wchodzi tylko nieco w głąb lądu. Jest stosunkowo płaska w zachodniej części, a wznosi się na wschodzie – tutejsze pagórkowate tereny przeznaczone są głównie pod uprawy, ewentualnie porośnięte lasami. To kraina leitão– pysznego pieczonego prosiaka, a także tradycyjnych, bardzo wyrazistych win, wytwarzanych ze szczepu baga. Wina czerwone z Bairrady musiały zawierać minimum 85% bagi. Tradycyjny styl Bairrada nadal istnieje, czasami jest określany jako „Bairrada Clássico” – i są to być może najbardziej ekscytujące wina portugalskie, jeśli stoi za nimi doświadczony winiarz.
W pełni dojrzałe owoce baga dają wina o gęstej strukturze, złożone, z aromatem i posmakiem jeżyn, wyraźną kwasowością, mocnymi taninami i dużym potencjałem starzenia. Wielu tutejszych producentów wybrało drogę nowoczesną i produkuje wina z takich odmian jak touriga nacional, ale także ze szczepów o renomie światowej: merlot, cabernet sauvignon i syrah. Wszystkie są winami z apelacją DOC Bairrada.
Generalnie rzecz biorąc, wina z DOC Bairrada mogą się bardzo dobrze starzeć – dziesięć lat przyjmuje się za minimum. Tak dojrzałe wina mają wyjątkowy charakter, na który składa się subtelny bukiet, a także dymne i przyprawowe niuanse.
Bairrada produkuje również białe wina, od łatwych w piciu aromatycznych stylów po bardziej surowe, interesujące z uwagi na cytrusowy i mineralny charakter. Najczęściej nie są starzone w dębie, z pewnymi wyjątkami wśród wybitnych win od najlepszych producentów, którzy poprzez beczkę dodają winom kremowej złożoności. Tradycyjnie produkowane głównie ze szczepów: arinto, bical, cercial i maria gomes, białe mieszanki Bairrada mogą teraz zawierać również chardonnay lub sauvignon blanc.
Warto zwrócić uwagę na wyśmienite wina musujące, powstające metodą tradycyjną wtórnej fermentacji w butelkach. Dominują tu tradycyjne odmiany, ale są też interesujące przykłady trio: chardonnay, baga i maria gomes. Zdarzają się także musujące wina czerwone, polecane szczególnie z lokalną specjalnością – leitão. Ze swoją wielowiekową tradycją wytwarzania win musujących Bairrada odpowiada aktualnie za 65% ogólnej produkcji tego stylu w Portugalii. XXI wiek przyniósł wielki rozwój w tym obszarze.
Najważniejsze białe odmiany w DOC Bairrada: Maria Gomes (Fernão Pires), Bical, Arinto e Cercial.
Najważniejsze czerwone odmiany w DOC Bairrada: Baga, Touriga Nacional, Tinta Roriz.
MENU BAIRRADA/BEIRA ATLÂNTICO
– Leitão – delikatne pieczone prosię, szczególnie popularne w Bairradzie,
– Dzika kaczka,
– Chanfana – kozina lub jagnięcina, duszona godzinami w czerwonym winie i czosnku,
– Rabaçal – białe sery z południa Coimbry, powstające z mieszanki mleka owczego i koziego, czasem intensywne, a czasem łagodniejsze w smaku,
– Ryba lub cielęcina pieczona w skorupie solnej – sól wydobywa się na wyspach wokół Aveiro,
– Ryby i owoce morza, zupy rybne, gulasze i dania z ryżem, rzek, morza i słonych zatok – labraks, sardynki, doskonałe małże, węgorze, pstrągi, minogi w sezonie,
– Ryż z pól ryżowych w Aveiro i wszelkiego rodzaju risotto,
– Migas de Lousã – rodzaj zapiekanki z fasoli, suchego, tartego chleba z mąki kukurydzianej z oliwą z oliwek,
– Ovos moles de Aveiro (miękkie jajka Aveiro) – małe słodkawe żółtka gotowane w syropie,zawijane w rodzaj opłatka; Queijadas de Tentúgal (delikatne małe tarty z serem) i, zwłaszcza wokół Coimbry, jajeczno-migdałowe Pastéis de Santa Clara.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Kontakt: Associação da Rota da Bairrada, Estação da Curia, Largo da Estação 3780-541 Tamengos, Anadia
Telefon: +351 231 503 105
E-mail: geral@rotadabairrada.pt
Witryna: www.rotadabairrada.pt
Ta sielska okolica jest usiana starożytnymi wioskami i ufortyfikowanymi miastami, z których wiele jest otoczonych malowniczymi wyżynami i górami pełnymi granitowych głazów. To stałe elementy krajobrazu w tym obszarze, który stanowi granicę z położoną dalej na wschód Hiszpanią.
Stosunkowo nowy obszar VR Beira Interior rozciąga się od miasta Figueira de Castelo Rodrigo na północy do Castelo Branco na południu, od dzikich wschodnich wyżyn przy granicy z Hiszpanią po Serra da Estrela na zachodzie. Region obejmuje trzy enklawy DOC Beira Interior: dwa obszary znajdują się w skalistym północnym krajobrazie wokół miast Pinheli Castel Rodrigo, a trzeci – w okolicy Cova da Beira na łagodniejszym południu, gdzie winogrona dojrzewają łatwiej niż w winnicach na górskich zboczach.
Nowe drogi w ostatnich latach ułatwiły dostęp do wnętrza Beira Interior, ale to wciąż są urokliwe wiejskie tereny, niemal dziewicze, z przepięknymi krajobrazami, których stałe elementy to wrzosowiska, lasy, turnie, łagodnie opadające doliny wypełnione drzewami owocowymi. Na zboczach i wyżej w górach dominują pastwiska pełne owiec i kóz. Ciche wioski otoczone są granitowymi głazami, do których czasem przytulają się dawne fortyfikowane miasta.
Serra da Estrela to najwyższe pasmo górskie w kontynentalnej części Portugalii – bardzo istotny element, który nadaje Beira Interior/Terras da Beira klimat bardziej kontynentalny, niż to ma miejsce w regionie Dão, leżącym dalej na zachód. Latem jest gorąco i sucho, a zimą bardzo zimno, z częstymi opadami śniegu.
Na górskich zboczach Beira Interior leżą jedne z najwyżej położonych winnic w Portugalii: od 300 do 700 m n.p.m. Zimne noce na tej wysokości spowalniają cykl dojrzewania winogron, pomimo upału w ciągu dnia. To połączenie wysokości, granitowych gleb i upalnego lata wpływa na potęgę, a przy tym swoistą lekkość tutejszych win, które zachowują świeży i owocowy charakter.
Uprawiane tu są z bardzo dobrym rezultatem najlepsze odmiany winorośli w Portugalii, takie jak tinta roriz, touriga nacional i touriga franca. Czasami uzupełnia się je szczepami o międzynarodowej sławie, jak: syrah, merlot i cabernet sauvignon. Lokalnym skarbem jest fonte cal, z którego powstają bogate białe wina o miodowym aromacie, zachowujące wyjątkowo wysoką kwasowość. Doskonale smakują pite za młodu, ale wykazują także olbrzymi potencjał starzenia – z wiekiem zyskują dodatkową złożoność. Fonte cal może być mieszany z innymi portugalskimi odmianami, np. síria i arinto, lub z nowoczesnymi szczepami międzynarodowymi, w tym chardonnay i riesling. W regionie jest również wybór wysokiej jakości win musujących i różowych VR Terras da Beira.
Jakość zdecydowanie rośnie, zarówno wśród lokalnych prywatnych producentów, jaki spółdzielni. Tutejsze stare winnice są szczególnie warte uwagi – zapewniają bardzo skoncentrowany smak wina.
Najważniejsze białe odmiany w DOC Beira Interior: Síria, Arinto, Fonte Cal, Malvasia, Fernão Pires.
Najważniejsze czerwone odmiany w DOC Beira Interior: Touriga Nacional, Alfrocheiro, Trincadeira, Touriga Franca, Rufete, Bastardo, Marufo, Tinta Roriz (Aragonez).
MENU BEIRA INTERIOR
– Grzyby dziko rosnące – borowiki, kurki, boczniaki,
– Caldo de grão – mięsna zupa z ciecierzycy,
– Zupy i gulasze z fasoli,
– Dziczyzna – kuropatwa, przepiórka, zając, królik, dzik,
– Ryby rzeczne – pstrągi z rzek Zêzere i Côa,
– Młode, delikatne mięso – cielęcina, kozina duszona w czosnku, jagnięcina; wszystko pieczone w piecach opalanych drewnem,
– Kiełbasy – farinheira i lokalna kaszanka,
– Buchos de porco recheados – żołądek wieprzowy z nadzieniem z wieprzowiny i czosnku,
– Sery – w tym słynny ser owczy górski Queijo da Serra da Estrela i podobny Queijo de Castelo Branco, a także słony i nasycony w smaku Queijo Picante da Beira Baixa,
– Requeijão – ricotta z mleka owczego, z doce de abóbora (dżem dyniowy o smaku cynamonu) lub ciemnym górskim miodem,
– Broa de milho – chrupiący chleb kukurydziany,
– Desery: cytrynowa tigelada lub mleczny krem o smaku cynamonu (kremy jajeczne),wzbogacone ryżem puddingi lub farófias,
– Cudowne wiśnie, brzoskwinie, jabłka.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Kontakt: Comissão Vitivinícola Regional da Beira Interior, Avenida Cidade de Safed lote 7 1º, 6300-537 Guarda
Telefon: +351 271 224 129
E-mail: geral@cvrbi.pt
Witryna: www.cvrbi.pt
Świeża morska bryza wprawiała w ruch wiatraki w tym uroczym, pagórkowatym regionie nadbrzeżnym, położonym na zachód i północ od Lizbony.
Te same wiatry utrzymują również odpowiedni chłód w winnicach, szczególnie leżących od strony morza. Region Lisboa (znany jako Estremadura do roku 2008) ma więcej apelacji (DOC) niż jakikolwiek inny region winiarski w Portugalii: w sumie dziewięć, z których jedna jest używana dla aguardente (brandy), a nie dla wina. Coraz więcej jest prywatnych winnych posiadłości, ale wciąż wielu małych hodowców dostarcza swoje winogrona do dużych spółdzielni. Sporo doskonałych win jest również sprzedawanych jako Vinho Regional Lisboa (VR Lisboa). Produkuje się tu poza tym niedrogie, codzienne wina oznaczone po prostu jako vinho, czyli „wino stołowe”.
Dwie apelacje o historycznym znaczeniu, leżące w obrębie regionu, są w zasadzie na wyginięciu– trudno się temu dziwić, skoro ceny ziemi w południowej części Lisboa są bardzo wysokie od kilku dekad. Drogi szybkiego ruchu doskonale łączą pokryte piaszczystymi plażami obszary w tej części regionu z położonymi opodal miastami – Cascais i Estoril – które cieszą urokliwymi miejscami o długiej historii. Jest tu wiele rezydencji i domów cieszących się dużym zainteresowaniem.
W leżącym na południu DOC Carcavelos, które dawniej słynęło z wybitnych, długowiecznych słodkich win, większość winnic została wyparta przez budownictwo. Podobny los spotkał DOC Colares: apelacja ma swoje granice od cypla, na którym leży kurort Cascais, przez słynną złotą plażę surfingową Guincho, w głąb lądu od Cabo da Roca, najbardziej na zachód wysuniętego punktu w Europie. Colares było znane z powodu specyficznego sposobu uprawy winorośli: bezpośrednio i głęboko w wydmach, zabezpieczone przed wiatrem trzcinowymi barierkami. Wina DOC Colares są owiane legendą: mają niezwykle mocne taniny, które dają im bardzo duży potencjał starzenia. Główny czerwony szczep w tej apelacji to bardzo garbnikowe ramisco; jego uprawa w Portugalii jest w zasadzie na wyginięciu – nawet w Colares jest go zaledwie kilkanaście hektarów. Produkcja win białych opiera się w dużej mierze na odmianie malvasia.
DOC Bucelas jest trzecim z małych, historycznych regionów winnych w pobliżu Lizbony. Chociaż leży tylko 25 km na północ od centralnej dzielnicy Lizbony – Baixa – przetrwała i rzeczywiście wzrosła na popularności w ostatnich latach, produkując jedne z najwspanialszych win białych w Portugalii. Bucelas (wyłącznie wina białe, zarówno spokojne, jak i musujące) mają wyrazisty, wytrawny, mineralny charakter i powstają głównie z owoców odmiany arinto. Winem z Bucelas można delektować się niedługo po zabutelkowaniu lub poczekać dwa-trzy lata, by rozwinęło się jego bogactwo aromatów i smaku.
Na północ od Bucelas, wciąż w głębi lądu, leży mały region Arruda. To urocze, bajkowe niemal, pagórkowate tereny, usiane ruinami średniowiecznych zamków, poprzecinane pozostałościami rzymskich dróg, pełne zabytkowych wiatraków (dziś także nowoczesnych turbin napędzanych wiatrem). Mnóstwo tu także winnic, w których uprawia się głównie czerwone odmiany winogron. Od 2002 roku wina z DOC Arruda mogą zawierać szczepy międzynarodowe, takie jak cabernet sauvignon, syrah, chardonnay, a także niektóre z najbardziej jakościowych winogron stosowanych w innych regionach Portugalii, takich jak touriga nacional i touriga franca. To samo dotyczy innych regionów DOC w centralnej części regionu Lisboa: Alenquer, Torres Vedrasi Óbidos, w których występuje szeroki wybór odmian winorośli.
Na północ od Arrudy, w głąb lądu, na terenach wokół miasta Alenquer leży DOC Alenquer – apelacja chroniona przed ostrymi wiatrami znad Oceanu Atlantyckiego przez kredowe wzgórza Serra de Montejunto. W tym łagodnym klimacie winogrona mogą dojrzewać w czasie powoli, a w najlepszych rocznikach wytwarzane są bardzo dobre, skoncentrowane wina czerwone i białe o dobrej, świeżej kwasowości.
W regionie Lisboa, właśnie w ramach DOC Alenquer, jest grupa wysoce zmotywowanych, świadomych jakości producentów, stosujących innowacyjne techniki winiarskie, które są obiecujące dla przyszłego sukcesu apelacji. Chłodniej jest w DOC Torres Vedras, po nadmorskiej stronie Serra de Montejunto, szczególnie w zachodniej flance regionu, gdzie fale morskie są najsilniejsze i jest bardzo wietrznie. To źródło lekkiej, wytrawnej bieli, często niskoalkoholowej, znanej jako vinho leve. Są tu także produkowane wina czerwone w podobnym, lekkim stylu.
W głębi lądu, na północ od Alenquer, znajduje się obszar DOC Óbidos, z pięknym średniowiecznym murem miasta Óbidos na północno-zachodniej flance. Sezon dojrzewania winogron jest tu dosyć chłodny, a produkowane wina kwasowe, chrupkie i owocowe (także vinho leve). Powstaje tu pewna ilość portugalskich win musujących, a także wina czerwone – lekkie i eleganckie.
Nieco na zachód od Óbidos leży DOC Lourinhã – to apelacja dla portugalskiej brandy. Północno–wschodni szczyt regionu dociera aż do ruchliwego portu rybackiego Peniche i cypla Cabo Carvoeiro. Na północ za tym przylądkiem obrośniętym lasem sosnowym, Pinhal de Leiria, znajdują się popularne surferskie destynacje. Las sosnowy jest naturalną barierą, która była odpowiedzialna za ograniczenie rozprzestrzeniania się piasku z wydm, łagodzenie porywistych wiatrów znad oceanu i ochronę winnic w Encostas de Aire – największej i najbardziej wysuniętej na północ apelacji w regionie Lisboa. To pagórkowata kraina, w której uprawiane są gruszki, jabłka, brzoskwinie i figi, rywalizujące o przestrzeń z winnicami. Region otacza urokliwe, brukowane miasto Leiria, słynne centrum pielgrzymkowe Fatima oraz wspaniałe klasztory w Batalha i Alcobaça – oba wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Produkowane są tu wina białe i czerwone: lekkie, świeże i zawierające niewiele alkoholu.
Najważniejsze białe odmiany w regionie Lisboa (zmienne według DOC): Arinto, Fernão Pires, Malvasia (Colares), Rabo de Ovelha, Vital.
Najważniejsze czerwone odmiany w regionie Lisboa (zmienne według DOC): Aragonez, Castelão, Ramisco (Colares), Tinta Miúda, Touriga Nacional.
MENU LISBOA
– Sardinhas – Cascais ma podobno najlepsze przepisy na te rybki na świecie,
– Ryby i owoce morza,
– Caldeirada rica de peixe (gulasz z ryb) i zupy rybne,
– Frango à piri-piri – grillowany kurczak z oliwą z oliwek i sosem chili,
– Orzechy piniowe – w słodkich i pikantnych daniach,
– Pêra Rocha – duże, soczyste, aromatyczne gruszki,
– Jabłka, brzoskwinie, figi,
– Queijadas de Sintra – małe tarty serowe z żółtkami, mielonymi migdałami i cynamonem,
– Pastéis de feijão – fasola, cukier i pasta migdałowa połączone z żółtkami jaj,
– Pastéis de Belém – słynne tarty z kremem z Lizbony,
– Brisas do Lis – słynne kremowo-migdałowe słodycze z okolic Leirii,
– Nozes de Cascais – słodycze orzechowe pokryte karmelem.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Wybierz Rota dos Vinhos de Bucelas lub Rota da Vinha e do Vinho de Lisboa. Ta druga oferuje trzy możliwości: Quintas de Alenquer, Linhas de Torres i Óbidos.
Kontakt: Comissão Vitivinícola Regional da Região de Lisboa Rua Cândido dos Reis, 1, 2560-312 Torres Vedras
Telefon: +351 261 316 724
E-mail: cvr.lisboa@mail.telepac.pt
Witryna: www.vinhosdelisboa.pt
Klasyczny obraz regionu Tejo to przedziwne, podmokłe łąki i płaskie, zielone pola uprawne przedzielone na pół przez szeroką, okazałą rzekę.
I rzeczywiście region obejmuje znaczną część rzeki Tag (Tejo w języku portugalskim), spływającej z centrum Portugalii do rozległego ujścia w obszarze Lizbony. Z dala od rzeki region Tejo zamienia się w bardziej suchą i górską krainę, otoczoną gajami oliwnymi i sadami, a także obrośniętą winnicami.
W ostatnich latach nowe nasadzenia winorośli w regionie Tejo zostały skoncentrowane w tych wyższych, bardziej suchych obszarach, ponieważ położono nacisk na jakość wina, zamiast na jego ilość. Dwa istotne obszary górskie to Charneca i Bairro. Charneca leży na południowy wschód od rzeki, na granicy Alentejo – jest tu cieplej i bardziej sucho niż w reszcie regionu Tejo. Gleby są tutaj piaszczyste, produkcja z hektara bardzo niska (plus dla jakości owocu), a winogrona dojrzewają łatwo i wcześnie. Na północ i wschód od rzeki znajdują się wyżyny znane jako Bairro, gdzie równiny wznoszą się powoli i ostatecznie sięgają podnóży łańcuchów górskich Serra de Aire i Serra dos Candeeiros, leżących na granicy z regionem Lisboa. Gleby w Bairro to głównie glina i wapień, z łupkową łatą w pobliżu urokliwego średniowiecznego miasta Tomar.
Niektóre winnice regionu Tejo nadal sytuowane są na żyznych, płaskich, aluwialnych równinach, na których woda nigdy nie schodzi zbyt głęboko pod powierzchnię ziemi, a na klimat ma wpływ rzeka. Produkcja doskonałych win w tych warunkach wymaga wielkiego zaangażowania: sumienne przycinanie, usuwanie bujnych liści i wycinanie nadmiaru winogron, zanim zdążą się rozwinąć (zielony zbiór), są tu obowiązkowe. Wielu hodowców winogron dostarcza owoce do spółdzielni i duża część produkcji regionu to delikatne, łatwe do picia wina czerwone, a także owocowe, często bardzo aromatyczne białe wina i różowe. Niektórzy winogrodnicy porzucili uprawę winorośli na rzecz innych produktów rolnych: popularne są plantacje melonów, truskawek, pomidorów, zbóż, ryżu, warzyw i owoców, które również rosną z wielką łatwością w tych nadrzecznych obszarach.
Nie brakuje tutaj także pastwisk dla zwierząt. Region słynie ze stadnin koni rasy lusitano, hodowli bydła z przeznaczeniem do gonitw i walk byków (w mniej agresywnym, portugalskim wydaniu), a na południu znajduje się przepiękny, imponujący rezerwat przyrody. W sercu regionu, w mieście Santarém, dawniej będącym strategicznym ufortyfikowanym miastem, ulokowanym na płaskowyżu w sąsiedztwie rzeki Tag, tętni życie rolnicze. I ty możesz tam być z kieliszkiem lokalnego wina w ręku, zaledwie godzinę drogi od Lizbony.
Oprócz łatwych do picia win czerwonych, aromatycznych białych i pełnych owocu różowych region Tejo dostarcza trunków bardziej eleganckich i złożonych, pochodzących z jego pagórkowatych obszarów.
Najważniejsze białe odmiany w DOC Tejo: Fernão Pires (Maria Gomes), Arinto, Alvarinho, Verdelho.
Najważniejsze czerwone odmiany w DOC Tejo: Touriga Nacional, Trincadeira, Castelão (João de Santarém), Aragonez (Tinta Roriz).
MENU TEJO
– Sopa da Pedra („zupa z kamienia”) – zawiera warzywa, rośliny strączkowe, czosnek, ziemniaki, kolendrę, szynkę i kiełbaski,
– Inne zupy warzywne i gulasze oraz świeże warzywa,
– Gotowane dania, takie jak açorda lub magusto, wykonane z gęstego chleba kukurydzianego,
– Arroz (ryż) to podstawa dań w regionie,
– Pomidory – są tu oczywiste; arroz de tomate (pomidorowy ryż) jest w wielu menu
– Favas com chouriço – gulasz z fasoli z kiełbasą,
– Dania z wołowiny,
– Cabrito assado – pieczona koza gotowana z czosnkiem,
– Queijo de Tomar – małe serki kozie, zwykle młode i świeże, czasem dojrzałe i orzechowe w smaku, sprzedawane w oliwie z oliwek,
– Słodkie melony (różne rodzaje),
– Fios de ovos – cienkie pasma z masy jajecznej gotowane w syropie cukrowym,
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Region Tejo ma wiele doskonałych, starannie zaplanowanych szlaków winnych.
Kontakt: Rota dos Vinhos do Tejo, Comissão Vitivinícola Regional do Tejo, Rua de São Pedro, Apartado 393, São Pedro, 2001-905 Santarém
Telefon: + 351 243 309 400
E-mail: geral@cvrtejo.pt
Witryna: www.cvrtejo.pt
Serce nadmorskich obszarów to półwysep Setúbal (Península de Setúbal), po drugiej stronie rzeki Tag, na południe od Lizbony.
To tętniące życiem miejsce zwłaszcza podczas weekendu, kiedy zjeżdża tu mnóstwo mieszkańców Lizbony. Otwarcie kolejnego mostu sprawiło, że wiele osób dojeżdża stąd codziennie do pracy w stolicy Portugalii. Latem turystów kuszą eleganckie złote plaże, liczne pola golfowe na zachodzie regionu oraz położone na południu przytulne zatoczki, otoczone zalesionymi wzgórzami Parku Krajobrazowego Arrábida. Wśród lasów Arrábidy leżą również pagórkowate pastwiska dla owiec, z których mleka powstaje słynny, aromatyczny ser Azeitão, a także winnice, w których uprawia się szczep moscatel. Produkuje się z niego jedne z najbardziej znanych słodkich win portugalskich: Moscatel de Setúbal. Region ma też swoją flagową odmianę czerwoną – castelão, która dominuje w zwłaszcza w winach z DOC Palmela i czuje się tu niemal jak w domu, choć jej nasadzenia możemy spotkać także w innych miejscach w Portugalii. Dwie tutejsze apelacje (DOC) ograniczają się do terenu półwyspu, podczas gdy granice dla win regionalnych (VR) rozciągają się aż do estuarium rzeki Sado (tereny będące źródłem soli i pełne upraw ryżu), około 60 km w dół wzdłuż atlantyckiego wybrzeża, aż do niewielkiego miasteczka Sines. Rzeka Sado przepływa przez wschodnią stronę regionu i silnie wpływa na klimat regionu winiarskiego.
Wina regionalne VR Península de Setúbal mogą być wytwarzane z szerokiej gamy winogron, tak portugalskich, jak i międzynarodowych, a style win mogą się znacznie różnić.
Winnice i produkcja wina są dobrze prosperującą branżą w tym regionie, pomimo rosnącego zainteresowania tutejszymi gruntami na inne cele. Dwie spośród największych i najlepiej prosperujących firm winiarskich w Portugalii mają znaczny wpływ na rozwój jakości i stylów wina. Sporo dobrych win produkują spółdzielnie, ale swoją niszę zajęli także mali, prywatni producenci.
DOC Palmela musi zawierać co najmniej 67% castelão, ale zwykle proporcje tego szczepu są większe, a w blendach pojawiają się także aragonez, cabernet sauvignon, syrah i trincadeira.
Poza granicami DOC Palmela i Península de Setúbal winogrona castelão mają kłopot z odpowiednią dojrzałością. Odmiana ta szczególnie dobrze czuje się właśnie tutaj: na ciepłych, piaszczystych glebach półwyspu Setúbal. Dojrzewa perfekcyjnie, produkując piękne, świeże, owocowe wina z umiarkowanym alkoholem i dojrzałymi taninami.
Pewien czas dojrzewania w butelce pozwala tym winom pokazać swój prawdziwy, bardzo złożony charakter. Aromat ewoluuje i pojawiają się nuty cedrowe, zapach pudełka po cygarach– tak charakterystyczne na przykład dla dojrzałych win z cabernet sauvignon. Obok obfitości win czerwonych DOC Palmela w apelacji produkuje się także nieduże ilości białych: są wytrawne, bardzo aromatyczne, zwłaszcza że blend zawiera często takie odmiany jak fernão pires i moscatel de setúbal.
Wiele najlepszych winogron pochodzi z wapiennych wzgórz Arrábida położonych w południowej części regionu. DOC Setúbal musi zawierać co najmniej 67% szczepu moscatel de setúbal (muscat aleksandryjski) lub moscatel roxo (muscat czerwony). Te, które zawierają co najmniej 85% moscatela, mają prawo być oznaczone jako Moscatel de Setúbal lub Moscatel Roxo. Winogrona przeznaczone na te słodkie, wzmocnione wina – zarówno czerwone, jaki białe – są fermentowane ze skórkami. Następnie dodaje się do nich brandy, aby zatrzymać fermentację.
Pachnące, smakowite skórki pozostawia się, by macerowały się przez kilka kolejnych miesięcy, a następnie wino zostaje przelane do dębowych beczek, by spędzić tam minimum osiemnaście miesięcy. Na tym etapie Moscatel de Setúbal ma złoty kolor, słodko kwiatowy oraz cytrusowy aromat i przyprawowe niuanse; Moscatel Roxo jest ciemniejszy i pachnący różami.
Tylko małe ilości są dalej starzone w dębie, aby po 20 latach stały się ciemnym, mocno zabarwionym nektarem o złożonym, intensywnym aromacie i posmaku orzechów, suszonych owoców, cytrusów i miodu. Te wina są jednymi z najbardziej cenionych na świecie wśród wzmacnianych muszkatów.
Najważniejsze białe odmiany dla DOC:
Setúbal: Antão Vaz, Arinto, Fernão Pires, Malvasia Fina, Moscatel Galego Branco, Moscatelde Setúbal, Rabo de Ovelha, Roupeiro Branco, Verdelho, Viosinho.
Palmela: Alvarinho, Antão Vaz, Arinto, Fernão Pires, Loureiro, Malvasia Fina, Moscatel Galego Branco, Moscatel de Setúbal, Rabo de Ovelha, Roupeiro Branco, Verdelho, Viosinho.
Najważniejsze czerwone odmiany dla DOC:
Setúbal: Aragonez, Bastardo, Castelão, Touriga Franca, Touriga Nacional, Trincadeira, Moscatel Roxo.
Palmela: Alicante Bouschet, Aragonez, Astardo, Astelão, Tinta Miúda, Tinto Cão, Touriga Nacional, Trincadeira.
MENU PENÍNSULA DE SETÚBAL
– Queijo de Azeitão – wspaniały, intensywnie aromatyczny ser wytwarzany z owczego mleka,
– Salmonete – jedna z najbardziej aromatycznych ryb,
– Feijoadas – bogaty gulasz na bazie fasoli,
– Ostras – ostrygi uprawiane w ujściach Tagu i Sado,
– Sardinhas – Setúbal jest dobrym miejscem na grillowane sardynki,
– Pinhões – to główny region uprawy orzechów piniowych,
– Moscatel – te winogrona dają doskonałe wina, ale też nadają się do spożycia,
– Arroz – ryż z ujść tutejszych rzek, z owocami morza w arroz de marisco; jako arroz doce pudding (ryżowy), może być przygotowany z kremowym owczym mlekiem i aromatyzowany cynamonem,
– Sól – kup delikatne kryształy soli z tego regionu lub skosztuj ryb pieczonych w skorupie solnej,
– Fasola, gulasz z fasoli i królik gotowany z fasolą,
– Gruszki gotowane w winie moscatel,
– Miód ze wzgórz Arrábida.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Bardzo pomocne centrum degustacyjne i informacyjne:
Kontakt: Casa Mãe da Rota de Vinhos da Península de Setúbal, Largo de São João, 2950-248 Palmela
Telefon: + 351 212 334 398
Witryna: www.rotavinhospsetubal.com
Ten ogromny, zalany słońcem obszar, obejmujący znaczną część południowej połowy Portugalii, stał się w ostatnich latach ważnym źródłem potężnych, bogatych, dojrzałych i niezwykle owocowych win czerwonych.
Nic dziwnego, że wina Alentejo dominują na listach win w lizbońskich restauracjach. Pierwsze subregiony wyodrębniły się tutaj w 1989roku, a wejście Portugalii do Unii Europejskiej przyniosło od dawna spodziewane inwestycje w winnice i winiarnie. Nowoczesna technologia, w szczególności kontrola temperatury, pozwoliła uzyskać dobrą jakość białych win i ukazać wielkie bogactwo aromatyczne i smakowe czerwieni. Region Alentejo ma wspaniałe stare winorośle, które dają niższy plon(ale wyższą jakość) i odpowiadają za wina pełne charakteru.
Alentejo jest rozległe i zróżnicowane, a jedynie 5% gruntów jest obsadzone winoroślą. Jedenz najbardziej ekscytujących obszarów znajduje się w północno-wschodniej części regionu, wokół miasta Portalegre i dalej w kierunku granicy hiszpańskiej. Ta wysokogórska kraina ma chłodniejszy klimat niż reszta Alentejo, a co za tym idzie – potencjał do tworzenia eleganckich win. Centralne Alentejo, rozległe i ciągnące się wokół miast Évora, Borba, Reguengos i Estremoz, jest gorące i produkuje nasycone wina o dobrej równowadze między owocem, kwasowością i alkoholem. Jeszcze dalej na południe, w zalanym słońcem rejonie Beja, winiarze produkują znakomite wina: gleby różnią się tu znacznie, od granitu i łupku po kredę.
Można przejechać dziesiątki kilometrów między miastami w Alentejo, nie widząc żywej duszy pośród licznych lasów korkowych czy gajów oliwnych, dawnych, mocno pachnących pól lawendy, upraw pszenicy, kukurydzy, słoneczników, winogron i rozległych pastwisk dla zwierząt gospodarczych.
Wina DOC Alentejo można produkować tylko w niektórych małych enklawach w obrębie większego regionu Vinho Regional Alentejo (VR Alentejo). DOC Alentejo jest podzielony na osiem różnych podregionów, co umożliwia regulowanie upraw winogron i produkcji wina w różnych mikroklimatach i na odmiennych terenach. Portalegre, Borba, Redondo, Vidigueira, Reguengos, Moura, Évora i Granja/Amareleja – wszystkie produkują wina z apelacją, które są oznaczone DOC Alentejo, a czasem również posiadają na etykiecie wskazanie subregionu, z którego pochodzą.
Rosnąca liczba regionalnych win oznaczana jest jako „Vinho Regional Alentejano”. Niektóre z nich są wytwarzane poza obszarami DOC, a inne w ramach apelacji, ale poza regułami DOC. Lista dozwolonych odmian dla Vinho Regional Alentejo jest długa i zawiera także wiele znanych szczepów międzynarodowych, jak syrah, które zyskuje tu na znaczeniu.
Najkorzystniejszy i najprzyjemniejszy czas na wizytę w tym regionie to kwiecień lub maj, kiedy wszystko jest bardzo zielone i aromatyczne, bo nie nadeszły jeszcze upały i susze letnich miesięcy. Rozległe Alentejo jest zamieszkiwane przez niespełna 5% ludności Portugalii. Czasami można zobaczyć na szczycie łagodnego wzgórza samotny bielony dom lub „Monte”. Niekiedy słowo „Monte” pojawia się na etykietach wina – to określenie jest używane w znaczeniu „posiadłość” lub „majątek”. Alentejo słynie także z wołowiny i przepysznie soczystej oraz aromatycznej szynki z czarnych świń, które wędrują swobodnie w lasach korkowych, żywiąc się żołędziami.
Najważniejsze białe odmiany dla DOC (zmienne w zależności od podregionu): Aragonez, Trincadeira, Castelão, Alfrocheiro i Alicante Bouschet.
Najważniejsze czerwone odmiany dla DOC (zmienne w zależności od podregionu): Arinto, Antão Vaz, Roupeiro, Fernão Pires.
MENU ALENTEJO
– Porco preto – rodzima czarna świnia, źródło najlepszej na świecie wieprzowiny, podrobówi wędlin,
– Carne de Porco à Alentejana – marynowana wieprzowina z małżami, warzywami i posypana kolendrą,
– Presunto – szynka peklowana; najlepsze, rygorystycznie produkowane mają status DOP, a zwierzęta żywią się wcześniej wyłącznie dzikimi żołędziami,
– Açorda i migas – potrawy na bazie chleba są tu popularne, soczystość zawdzięczają mięsom lub rybom; niektóre powstają na bazie chleba kruszonego i smażonego, z dodatkiem warzyw, mięsa, ryb lub owoców morza.
– Poejo – pennyroyal, zioło zbliżone do mięty, a także kolendra w liściach, oregano i dużo czosnku,
– Sopa de cação – zupa z chrzanem, czosnkiem i liśćmi kolendry lub pennyroyal,
– Espargos bravos – dzikie szparagi,
– Jagnięcina, kozina, kurczak, dziczyzna, w tym żywiący się żołędziami javalí, dzikie świnie, wspaniałe ryby i owoce morza na wybrzeżu; bacalhau,
– Encharcada – bogaty, syropowo-jajeczny deser doprawiany cynamonem,
– Doc conventuais – „słodycze klasztorne” najczęściej na bazie żółtek jaj i migdałów,
– Śliwki Elvas – pyszne, konserwowane w cukrze, popularne zwłaszcza na Boże Narodzenie.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Pomoc w zaplanowaniu trasy i rezerwacji spotkań z producentami:
Kontakt: Rota dos Vinhos do Alentejo, Praça Joaquim António de Aguiar, 20-21,Apartado 2146, 7001-901 Évora
Telefon: +351 266 746 609 lub 266 746 498
E-mail: rota@vinhosdoalentejo.pt
Witryna: www.vinhosdoalentejo.pt
W ciągu ostatnich 50 lat wiele winnic w Algarve ustąpiło miejsca polom golfowym, kompleksom hotelowym, uprawom awokado i drzew cytrusowych.
W ostatnich latach nowe winnice posadzono nieco w głębi lądu, w oddaleniu od turystycznego wybrzeża. Połączenie rodzimych winogron portugalskich i odmian międzynarodowych, takich jak syrah i cabernet sauvignon, składa się na rozkwit winnic w regionie. W tym samym mniej więcej czasie nastąpiły również istotne inwestycje w winiarniach, co pociągnęło za sobą zastosowanie najnowocześniejszych technik winiarskich i podniesienie ogólnej jakości wina.
W Lagoa nadal działa tylko jedna spółdzielnia winiarska, ale istnieje wiele nowych prywatnych przedsięwzięć, dla których sukcesu zasadnicze znaczenie ma jakość wina. Dopracowane produkty znalazły gotowy rynek wśród turystów licznie odwiedzających Algarve, ale też stają się popularne na rynkach zagranicznych.
Algarve ma wybitnego ambasadora – brytyjską gwiazdę muzyki pop Sir Cliffa Richarda, który jest właścicielem tutejszej winiarni. Można by się spodziewać, że ten najbardziej wysunięty na południe region będzie najcieplejszym w Portugalii, ale morze wpływa na klimat i sprawia, że jest tu chłodniej niż w południowej części Alentejo, leżącego po sąsiedzku za wzgórzami. Wina białe i różowe z Algarve bywają świeże i atrakcyjne, a czerwone mają moc i bogactwo aromatu. Istnieją cztery apelacje (DOC): Lagos, Portimão, Lagoa i Tavira, ale najlepsze wina to Vinho Regional Algarve, korzystające z elastycznych zasad i szerszego, ciekawszego wyboru dozwolonych odmian winorośli.
Najważniejsze białe odmiany dla DOC: Síria, Arinto i Malvasia Fina (ta ostatnia tylko w Lagos).
Najważniejsze czerwone odmiany dla DOC: Negra Mole, Trincadeira i Castelão.
MENU ALGARVE
– Wspaniałe ryby i owoce morza z otwartego morza i lagun; zwłaszcza sardynki, sole,dorady, amêijoas, conquilhas (małże) i berbigões – małe sercówki,
– Cataplana – danie mieszane z owoców morza, mięsa i warzyw, gotowane w zamkniętym naczyniu,
– Frango à piri-piri – podstawa dla turystów i mieszkańców, grillowany kurczak marynowanyi podawany z oliwą i sosem chili,
– Pomidory, słodkie ziemniaki, mnóstwo sałatek i warzyw – zdecydowanie więcej niż w innych częściach Portugalii,
– Xerém – danie kukurydziane pochodzenia arabskiego, z wieprzowiną i sercówkami,
– Prato de grão – pyszny gulasz z ciecierzycy, pomidorów, czosnku i kminku,
– Doces de amêndoa – słodycze z marcepanu, w kształcie zwierzątek lub owoców, o smakuowoców cytrusowych,
– Morgado de figo i queijo de figo – pyszna gotowana pasta z suszonych fig, zmielonych migdałów, czekolady, skórki z cytryny i cynamonu,
– Owoce cytrusowe, migdały i figi.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Rota dos Vinhos do Algarve pomoże odkryć winnice regionu, a także inne atrakcje kulturalnei naturalne.
Kontakt: Comissão Vitivinícola Regional do Algarve Estrada Nacional 125, Bemparece, 8400-112 Lagoa
Telefon: +351 282 341 393
E-mail: cva@vinhosdoalgarve.pt
Witryna: www.vinhosdoalgarve.pt
Położona około 1000 km od lądu wyspa Madera jest integralną częścią Portugalii i rozszerza się na Ocean Atlantycki, tworząc archipelag z wyspami Porto Santo oraz Desertas i Selvagens.
Całkowita powierzchnia Madery wynosi 732 km2. Wielkość regionu winiarskiego to zaledwie 500 ha. Madera jest znana na całym świecie jako popularny cel podróży turystycznych, ale jej sława wynika również z wina o tej samej nazwie. Od niedawna są tu dwa oznaczone regiony dla win niewzmacnianych: DOC Madeirense oraz IGP Terras Madeirenses, które obejmują – poza Maderą – także piaszczystą wyspę Porto Santo.
Madera produkuje wino, od kiedy została skolonizowana jeszcze w XV wieku – pierwsi osadnicy pojawili się tu w 1419 roku. Choć historia winiarska wyspy podlegała różnym zawirowaniom, wino wzmacniane pozostało w zasadzie bez zmian i ma podobny styl do tego sprzed wieków. Madera była eksportowana na liczne rynki zagraniczne, co przyniosło sławę i rozpoznawalność także samej wyspie. W ostatnich czasach pojawiły się tu nasadzenia licznych światowych szczepów, ale wciąż można tu spotkać wiele winnic pełnych amerykańskich hybryd. Lokalna ludność wciąż woli pić specyficznie pachnące wina domowe wytwarzane właśnie z tych winogron, które nie są dozwolone w ramach tutejszych DOC oraz IGP. Wzrost popularności klasycznych szczepów pociągnął za sobą ciekawość nowych win niefortyfikowanych w nowoczesnych, często finansowanych przez rząd winiarniach. Bardzo duże znaczenie ma verdelho dla win białych oraz tinta negra dla win czerwonych. Wzrasta zainteresowanie winiarzy szczepami rdzennymi z lądowej Portugalii.
Klimat Madery jest pod ścisłym wpływem ciepłych prądów oceanicznych. Średnia temperatura latem wynosi 22ºC, a zimą – 16.
Warstwa chmur, która gromadzi się nad górzystym centrum wyspy, zatrzymuje promienie słońca i zapewnia solidne porcje deszczu. Ten specyficzny klimat nie powstrzymuje turystów przed wyprawami w te rejony. Specyficzne warunki gleby wulkanicznej, głównie bazaltowej, oraz bliskość morza w połączeniu z warunkami pogodowymi – z gorącymi i wilgotnymi latami i łagodnymi zimami – nadają winu niepowtarzalny charakter. Jest ono lekkie i ma niską zawartość alkoholu. Dawni handlarze maderą odkryli, że wino lepiej zniesie podróż, kiedy się je wzmocni odrobiną brandy.
Odkryli także, że w trakcie leżakowania, podczas jego długich podróży wzdłuż równika, dzieją się z nim niemal magiczne rzeczy: smak staje się bardziej nasycony, aromat bogatszy, pojawiają się niuanse orzechowe. Winiarze nauczyli się naśladować ten długotrwały proces poprzez starzenie wina w pełnym słońcu, pod szklanymi dachami swoich winiarni.
Czasem trwa to wiele lat i proces ten nazywany jest „canteiro”. Dla mniej kosztownych win stosuje się krótszy proces starzenia w kontrolowanej, wysokiej temperaturze, tzw. estufagem. Trzy miesiące estufagem to ekwiwalent czterech lat canteiro – rezultat jest jednak nieco mniej subtelny.
Winnice na Maderze są zorganizowane w niewielkie parcele ułożone na tarasach wzdłuż wulkanicznych pagórków. Większość winorośli jest rozpięta na pergolach, zbiory przypadają zazwyczaj w połowie sierpnia i trwają do mniej więcej połowy października. Fermentację moszczu przerywa się poprzez dodanie neutralnego w smaku alkoholu, kiedy poziom cukru jest w winie odpowiedni dla konkretnego stylu madery. Tradycyjnie używa się konkretnych szczepów do wyprodukowania wina o oczekiwanym poziomie słodyczy: sercial to wina wytrawne, verdelho odpowiada za wina z odrobiną słodyczy (półwytrawne), a bual (lubboal) uznaje się za najlepszą odmianę do produkcji słodszej madery. Do wytwarzania win najsłodszych używa się malmsey (malvasia). Tylko niewielka ilość win z apelacją DOC Madeira powstaje na bazie tych czterech szczepów. Powierzchnia winnic – z racji wyspiarskiego położenia – jest ograniczona, a popyt na zwykłe wina z Madery rośnie.
Powyższe cztery szczepy są więc niejako zarezerwowane do produkcji win wzmacnianych, a do pozostałych stosuje się winorośl dającą wyższe plony, np. tinta negra, której używa się do produkcji większości podstawowych win na wszystkich poziomach słodyczy.
Wina dzieli się poprzez metodę i długość starzenia, a także w zależności od zastosowanego szczepu. Colheita lub single harvest produkuje się z tinta negra lub tradycyjnych odmian białych, a następnie przechowuje w beczkach dębowych przez minimum pięć lat. Vintage, frasqueira lub garrafeira muszą być poddane procesowi canteiro, zostać wyprodukowane z jednego z tradycyjnych szczepów, a następnie starzone w dębie przez dwadzieścia lat.
Najważniejsze białe szczepy do produkcji DOC Madeirense i IGP Terras
Madeirenses: Verdelho, Malvasia Fina (Boal), Sercial, Malvasia, Folgasão (Terrantez)
Najważniejsze czerwone szczepy: Bastardo, Complexa, Deliciosa, Tinta Barroca, Tinta Negra, Touriga Francesa i Touriga Nacional.
Odmiany do produkcji DOC Madeira: Tinta Negra, Sercial, Boal, Malvasia, Terrantez i Verdelho.
MENU MADEIRA
– Banany – małe, słodkie i smaczne, podawane również gotowane, jako jarzynka,
– Anonas – jabłka budyniowe, owoce tropikalne o kremowym, subtelnie aromatyzowanymbiałym miąższu i dużych brązowych nasionach,
– Batatas doces – słodkie ziemniaki, warzywa, gulasze, ciasta, a nawet chleb,
– Bolo do caco – chleb Madeiran, miękki i chrupiący, zawierający słodkie ziemniaki,
– Atum – tuńczyk, król ryb z wód wokół Madery,
– Lapas – muszkiele podawane na maśle czosnkowym, bardzo sezonowe danie,
– Espetadas – szaszłyk z czosnkiem podawany z mięsem, rybą lub warzywami,
– Carne vinha dʼalhos – wieprzowina marynowana i gotowana w winie, occie, oliwie z oliwek i chili, z dużą ilością czosnku,
– Milho frito – ziołowe, zasmażane danie z kukurydzy – podobne do polenty,
– Espada – lekko przyprawiona; to najczęstsza ryba spotykana wokół Madery,
– Bolo de mel – świąteczne ciasto z owocami i orzechami, mocno przyprawione i słodzone melasą.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Chociaż na Maderze nie ma zorganizowanych szlaków winnych, być może uda się uzyskać pomoc w kontakcie z winiarniami.
IVBAM – Instituto do Vinho, do Bordado e do Artesanato da Madeira, I.P.Rua Visconde de Anadia, 44, 9050-020 Funchal
Telefon: +351 291 211 600
E-mail: ivbam.sra@gov-madeira.pt oraz promocao.ivbam@gov-madeira.pt
Witryna: www.vinhomadeira.pt
Facebook: www.facebook.com/VinhoMadeiraWine
Leżąca pośród wzburzonych wód Atlantyku, na tej samej szerokości geograficznej co Lizbona, mała grupa wysp ma spektakularną różnorodność scenerii.
Od bujnych, zielonych krajobrazów i jezior po wulkaniczne szczyty i jaskinie, źródła siarkowe. Historyczne winnice wysp uważane są za tak wyjątkowe, że obsadzony winoroślą obszar na wyspie Pico został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Co sprawia, że te winnice są tak wyjątkowe? Większość winorośli na Azorach uprawia się w currais, niewielkich parcelach osłoniętych od wiatru niewysokimi kamiennymi barierami ze skał wulkanicznych. Winorośle są sadzone w dziurach i pęknięciach – pozostałościach po płynącej niegdyś lawie, a ściany tych naturalnych koryt chronią winorośl od atlantyckich wiatrów i słonej bryzy. Winnice Pico są tego szczególnym przykładem.
Winorośl została zasadzona w ten sposób już na początku XVI wieku, kiedy wyspy stanowiły port przelotowy dla odkrywców w drodze do Nowego Świata. Do XVIII wieku słodkie, wzmacniane wina z Azorów były bardzo znane i cenione.
Jednak choroby winorośli w XIX wieku spowodowały, że wiele winnic zostało opuszczonych lub obsadzonych odmianami hybrydowymi. Dopiero w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku zaczęły pojawiać się verdelho i inne klasyczne dla Portugalii odmiany winorośli. Dziś trzy wyspy produkują wino. Znaczna część wyspy Graciosa ma status DOC i słynie z lżejszego stylu białych win, wytwarzanych w lokalnej spółdzielni. Istnieją dwa inne DOC dla win wzmacnianych: w niektórych częściach przybrzeżnych wyspy Pico oraz w Biscoitos, niewielkim obszarze na północy Terceiry.
Wina niewzmacniane o dobrej jakości – IGP Açores – są wytwarzane zarówno na Pico, jaki na Terceirze przez kilku drobnych producentów prywatnych, a w Pico – przez spółdzielnię. Większość win jest biała, a dzięki wilgotnemu, umiarkowanemu klimatowi, są świeże w stylu. Vinho de cheiro – wino z odmian hybrydowych o specyficznym aromacie – jest pijane przez mieszkańców i przez nostalgicznych, byłych mieszkańców Ameryki Północnej.
Najważniejsze białe odmiany w DOC to: Arinto, Verdelho i Terrantez.
Najważniejsze czerwone odmiany w DOC to: Aragonez (Tinta Roriz), Castelão, Rufete i Saborinho.
MENU AZORY
– Queijo do Pico – mały, jasny, pikantny ser krowi,
– Queijo de São Jorge – duży, twardy krowi ser, w stylu pomiędzy goudą i cheddarem,
– Carne (de vaca) – wołowina, najlepsze mięso na wyspach,
– Alcatra – specjalność wyspy Terceira, łagodnie i długo marynowana wołowina,
– Atum – tuńczyk, szczególnie obficie występujący latem,
– Lapas – pyszne limpety, w sezonie letnim,
– Ananás – ananas, duża uprawa zwłaszcza na wyspie São Miguel, często podawanyz kaszanką (morcela),
– Torresmos – słone paski wieprzowiny, smażone, podawane jako przekąski w barachi restauracjach,
– Cozido das Furnas – gulasz z warzyw z mięsem lub rybą, gotowany, zwłaszcza na São Miguel,
– Pimenta da Jamaica – ziele angielskie w wielu potrawach, pikantnych i słodkich,
– Pão de milho – drobnoziarnisty chleb kukurydziany,
– Massa souvada – lekki, słodki i pachnący cytryną chleb przypominający brioszkę,
– Wiele różnych świeżych ryb i owoców morza, a także bacalhau.
SZLAKI ENOTURYSTYCZNE
Kontakt: Comissão Vitivinícola Regional dos Açores, Avenida Machado Serpa, 9950-321 Madalena, Pico, Açores
Telefon: +351 292 623 605
E-mail: cvracores@hotmail.com
Witryna: www.cvracores.pt